In 2025 kwamen veel partijen tot de realiteit: het elektriciteitsnet in Nederland kan de razendsnelle energietransitie nauwelijks bijbenen. Duizenden projecten, van woningbouw tot bedrijventerreinen, liepen vertraging op door een gebrek aan aansluitcapaciteit. Verduurzaming stagneerde. Tijdelijke oplossingen zoals accu’s en aggregaten werden in veel gevallen de norm.
Netcongestie is daarmee geen technisch detail meer, maar een bepalende factor voor de haalbaarheid van bouwprojecten.
“We zien dat netcapaciteit niet langer iets is voor de eindfase van een project. Het is een randvoorwaarde geworden vanaf dag één,” aldus Marcel van Erven, Specialist bij Drees & Sommer. “Wie nu ontwikkelt of herontwikkelt, moet niet alleen ontwerp, techniek en gebruik centraal stellen, maar ook de energievraag van morgen. Anders komt een project simpelweg niet verder.”
Wat speelde er in 2025
Het afgelopen jaar tekende zich af als kantelpunt. Wachtrijen voor netaansluitingen groeiden naar recordhoogte, met meer dan 9.000 aanvragen op standby. Vooral buiten de Randstad ontstonden serieuze knelpunten. In reactie hierop werd het Nationaal Uitvoeringsprogramma Netuitbreiding gepresenteerd, een samenwerking tussen netbeheerders, aannemers en overheden. Tegelijkertijd vragen structurele oplossingen tijd, en veel projecten konden daar niet op wachten.
Wat betekent dit voor 2026
In 2026 verschuift de rol van netcapaciteit in bouwprojecten van bijzaak naar strategisch speerpunt. Wie toekomstbestendig wil bouwen, neemt energie infrastructuur integraal op in ontwerp, besluitvorming en vergunningverlening. Dat vraagt om slimme combinaties, afhankelijk van locatie, gebruiksprofiel en fasering, zoals:
- Vraagsturing en energieopslag
- Lokale samenwerking in energiehubs
- Eigen opwekking en buffering
- Slimme contractvorming en risicobeheersing
Donkere maanden, lagere opwek, andere keuzes
Naast netcapaciteit speelt ook het seizoen een steeds grotere rol in de energiezekerheid van projecten. Juist in de donkere maanden is de uitdaging het grootst. In de ochtend wordt het later licht, in de middag eerder donker en de zonkracht is lager. Daardoor valt de eigen opwekking met PV panelen in deze periode aanzienlijk terug.
Dit vraagt om heldere afspraken aan de voorkant. Samen met de opdrachtgever of gebouweigenaar wordt bepaald welke maximale stroomcapaciteit in de winterperiode realistisch beschikbaar is voor de gebruiker. In sommige situaties kan tijdelijke aanvullende opwekking helpen om pieken op te vangen en continuïteit te borgen. In de zomer speelt dit doorgaans minder, dan is de opwekking met PV panelen juist maximaal en ontstaat er vaker meer ruimte.
De rol van Drees & Sommer
Als adviseur ondersteunen wij ontwikkelaars, gemeenten en beleggers om netcongestie beheersbaar te maken, zonder ambities op te geven. Dat doen we onder andere met:
- Quickscans van netcapaciteit bij gebiedsontwikkeling
- Technisch en juridisch advies bij netaanvragen en infrastructuurkeuzes
- Ontwerpstrategieën voor energie positieve gebouwen en wijken
- Scenario analyses en exploitatiemodellen voor energieoplossingen
“De vraag is niet of netcongestie een rol speelt, maar hoe je er zo vroeg mogelijk grip op krijgt,” stelt Marcel. “Juist in complexe projecten is het mogelijk om creatief en realistisch te sturen op energietoegang.”
Tot slot, bouwen met energiebewustzijn
2025 liet zien dat netcongestie niet vanzelf verdwijnt. 2026 biedt wel de kans om structureel anders te ontwerpen, ontwikkelen en samenwerken. Niet alleen als risico dat gemitigeerd moet worden, maar ook als ontwerpopgave die projecten slimmer en robuuster kan maken.
Meer weten? Neem contact met ons op.